ROM là gì? Tổng quan về bộ nhớ ROM

1. Khái niệm

ROM là viết tắt của cụm từ “Read-Only Memory”, hay có nghĩa là bộ nhớ chỉ đọc, là một loại bộ nhớ không thay đổi được sử dụng trong máy tính và các thiết bị điện tử khác. Hiểu một cách đơn giản, nó là bộ nhớ đã có sẵn các chương trình bên trong, những chương trình khởi động thiết bị.

Dữ liệu được lưu trữ trong ROM không thể được sửa đổi bằng điện tử sau khi sản xuất. Bộ nhớ chỉ đọc hữu ích cho việc lưu trữ phần mềm hiếm khi thay đổi trong suốt vòng đời của hệ thống, đôi khi được gọi là firmware. Các ứng dụng phần mềm cho các thiết bị lập trình có thể được phân phối dưới dạng các hộp mực bổ trợ có chứa bộ nhớ chỉ đọc.

Bộ nhớ chỉ đọc có thể lập trình xóa được (EPROM) và bộ nhớ chỉ đọc có thể lập trình xóa được bằng điện (EEPROM) có thể được xóa và lập trình lại. Nhưng thông thường chỉ có thể được thực hiện ở tốc độ tương đối chậm, có thể cần thiết bị đặc biệt để thực hiện, và chỉ có thể một sửa đổi số lần nhất định.

Thuật ngữ "ROM" đôi khi được sử dụng để chỉ một thiết bị ROM có chứa phần mềm hoặc một tệp có phần mềm được lưu trữ trong EEPROM hoặc Flash Memory. Ví dụ: người dùng sửa đổi hệ điều hành Android gọi các tệp chứa hệ điều hành đã sửa đổi là "ROM tùy chỉnh" (Custom ROM).

ROM thực hiện chức năng giữ nguyên các dữ liệu của thiết bị ngay cả khi thiết bị tắt nguồn. Khi đó, bộ nhớ này sẽ tự động lưu lại những chương trình để thiết bị có thể khởi động lại bình thường trong những lần tiếp sau đó. Do đó bộ phận này có vai trò rất quan trọng trong các thiết bị như điện thoại, máy tính. Nếu như không có nó, các thiết bị này sẽ chẳng khác gì đống kim loại.

2. ROM là bộ nhớ trong hay ngoài?

ROM là bộ nhớ bộ nhớ trong tương tự với RAM. Bộ nhớ ROM được trang bị thẳng trong thiết bị, khác RAM ở chỗ nó là bộ nhớ chỉ đọc, dữ liệu được lưu trong ROM sẽ không bị mất đi, kể cả khi chúng ta tắt máy tính.

  • Trong máy tính: ROM nằm ở bên trong Case máy (thường nằm trong CPU); đồng thời đóng vai trò là bộ nhớ đệm nhanh, giúp thiết bị tăng tốc độ truy xuất dữ liệu.
  • Trong điện thoại: Có thể coi ROM như là một phân vùng bí mật để lưu trữ hệ điều hành. Người dùng không thể ghi đè dữ liệu lên ROM, nhưng hệ thống thì có thể khi đang cập nhật (up ROM).

Người ta thường sử dụng ROM để lưu lại những dữ liệu cho file hệ thống. Sở hữu nhiều ưu điểm như download nhanh nhưng dung lượng nhỏ, thích hợp để lưu dữ liệu, làm bộ nhớ đệm cho các ứng dụng.

2. Phân loại

Các loại ROM được sử dụng phổ biến hiện nay

1. EPROM: Là viết tắt của cụm từ “Erasable Programmable Read-Only Memory”. Nó được thiết kế dựa trên các nguyên tắc phân cực tĩnh điện. Đặc biệt nội dung của nó có thể được viết vào hay xóa đi bằng tia cực tím. Các chip EPROM thường có thể được phân biệt bởi "cửa sổ" cho phép ánh sáng UV đi vào. Sau khi lập trình, cửa sổ thường được phủ nhãn bảo vệ để ngăn việc xóa do vô tình.

2. EAROM: Có tên đầy đủ là “Electrically Alterable Read-Only Memory”. Điểm đặc biệt có nó đó là có thể thay đổi theo từng bit. Tuy nhiên nhược điểm của loại bộ nhớ là tốc độ tương đối chậm và điện thế sử dụng không chuẩn. Quá trình lập trình lại rất chậm và cần điện áp cao hơn (thường là khoảng 12 V) so với điện áp sử dụng để đọc dữ liệu. EAROM dành cho các ứng dụng yêu cầu thay đổi không thường xuyên và chỉ thay đổi một phần. EAROM có thể được sử dụng làm bộ lưu trữ không mất dữ liệu cho thông tin thiết lập hệ thống quan trọng trong nhiều ứng dụng.

3. EEPROM: Được viết tắt từ cụm từ “Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory”. Nó thiết kế thông qua việc sử dụng công nghệ bán dẫn dựa trên cấu trúc bán dẫn tương tự EPROM. Nhưng cho phép xóa toàn bộ nội dung của nó, sau đó viết lại bằng điện, và chúng không bị xóa khỏi máy tính khi mất điện.

4. PROM: Nó có tên đầy đủ là “Programmable Read-Only Memory”, thuộc loại WORM (“Write-Once-Read-Many”), đặc trưng của nó là chỉ lập trình được 1 lần. Đây là loại ROM rẻ nhất trên thị trường.  

3. Bộ nhớ khả dụng là gì?

Bộ nhớ khả dụng hay còn lại gọi là dung lượng còn lại có khả năng lưu trữ những dữ liệu ứng dụng được cài đặt trong thiết bị. Đây là phần dung lượng mà không ai tác động lên được. Trên điện thoại có thông số kỹ thuật ROM là 32 GB. Tuy nhiên trên thực tế nó chỉ lưu trữ được khoảng 28 GB. Và 4 GB sẽ là hệ điều hành cùng với các ứng dụng cốt lõi đi kèm và không sử dụng phần bộ nhớ hệ thống.

Hình ảnh ROM điện thoại

Cấu trúc của ROM có mấy bộ phận?

Cấu trúc của ROM gồm 2 thành phần cơ bản, gồm: Cổng OR và bộ giải mã. Cấu trúc của ROM trong máy tính phức tạp hơn, gồm 4 thành phần: Bộ giải mã hàng và bộ giải mã cột (Gọi chung là Bộ giải mã địa chỉ), Mảng thanh ghi và bộ đệm đầu ra

  • Mảng thanh ghi: Đây là bộ phận lưu trữ dữ liệu đã được lập trình sẵn vào ROM và sắp xếp theo ma trận vuông. Mỗi thanh ghi chứa một từ 8 bit, bao gồm 1 ô nhớ bằng số kích thước từ. Người dùng không thể lưu trữ thêm dữ liệu vào những thanh ghi này.
  • Bộ giải mã hàng và cột: Có vai trò quyết định con đường và cách thức lấy dữ liệu mỗi khi được kích hoạt.
  • Bộ đệm đầu ra: Sử dụng mạch đệm 3 trạng thái. Khi ở mức cao, nó sẽ ở trạng thái trở kháng cao. Ngược lại, ở mức thấp, bộ đệm đầu ra sẽ chuyển dữ liệu ra ngoài. Quyết định mức độ của dữ liệu cao hay thấp và đưa những dữ liệu này vào đường truyền.

Các bộ phận trong ROM

Vai trò của ROM 

Vai trò của ROM rất quan trọng trong các thiết bị điện tử hiện nay:.

1. Trên điện thoại

ROM đóng vai trò lưu trữ lâu dài những dữ liệu trên điện thoại, do đó đây là một trong những yếu tố quan tâm hàng đầu khi chọn mua điện thoại. Nếu điện thoại của bạn có ROM quá ít thì ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình sử dụng. Nhất là những ai có đam mê chụp ảnh, sử dụng nhiều ứng dụng.

Để cải thiện bộ nhớ cho điện thoại bạn nên hạn chế cài đặt nhiều ứng dụng, loại bỏ những dữ liệu cũ để giảm trường hợp không thể chụp ảnh hoặc đầy bộ nhớ.

2. Trên máy tính

Trong các máy tính hiện đại, ROM (hoặc flash) được sử dụng để lưu trữ phần khởi động (firmware) cơ bản cho bộ xử lý chính, cũng như các phần firmware khác nhau cần thiết để điều khiển các thiết bị độc lập như card đồ họa, đĩa cứng, ổ đĩa DVD, màn hình...

Ứng dụng của ROM

Cách chọn lựa dung lượng ROM phù hợp

Trong hệ điều hành của các thiết bị Android thì Bộ nhớ chỉ đọc là một bộ phận không thể thiếu trong các thiết bị chạy hệ điều hành Android. Việc nâng cấp ROM là điều cần thiết, nó sẽ giúp thiết bị hoạt động nhanh hơn. Tuy nhiên nếu nâng cấp không đúng sẽ làm phản tác dụng làm máy “đơ” thậm chí là treo. Do đó bạn cần cân nhắc lựa chọn dòng thiết bị có ROM phù hợp.

Nếu bạn là người sử dụng điện thoại không quá phần mềm và không đam mê chụp ảnh hay không cần sử dụng đến phương thức lưu trữ đám mây thì nên chọn những thiết bị có bộ nhớ ROM 32GB. Đối với người hay chụp ảnh, quay video nhiều, sử dụng nhiều ứng dụng cũng như cần lưu trữ nhiều dữ liệu, thông tin thì nên ưu tiên chọn các thiết bị có bộ nhớ 64GB, hay thậm chí là 128GB để có trải nghiệm sử dụng tốt nhất.

Sự khác nhau giữa ROM và RAM 

RAM được viết tắt của cụm từ “Random Access Memory”, có nghĩa là bộ nhớ truy xuất ngẫu nhiên. Là bộ phận trong phần cứng của máy tính, thực hiện nhiệm vụ xử lý dữ liệu, thông tin, chương trình, hệ điều hành. Đây là bộ phận sẽ ảnh hưởng đến tốc độ khởi chạy của thiết bị. Tuy là bộ nhớ nhanh nhất nhưng RAM chỉ là bộ nhớ khả biến, nó sẽ không lưu lại bất kỳ dữ liệu nào khi người dùng tắt máy hay bị dừng đột ngột.

Trong thời kỳ công nghệ mới phát triển, RAM được gắn cố định trong máy. Nhưng hiện nay nó được lắp đặt linh hoạt hơn để người dùng có thể tiện nâng cấp trong quá trình sử dụng để cải tiến tốc độ của thiết bị.

ROM và RAM đều là bộ nhớ trong, nhưng cấu tạo và hoạt động của 2 loại này hoàn toàn khác nhau, không khó để phân biệt. Cụ thể trong bảng so sánh dưới đây!

Đặc điểm so sánh ROM RAM
Thiết kế Là ổ đĩa quang bằng băng từ, bên dưới có nhiều “chân” được tạo ra bằng các mối nối tiếp xúc với bảng mạch. Là một thành mỏng hình chữ nhật, kích thước thường lớn hơn ROM
Hình thức hoạt động Hoạt động trong khi thiết bị khởi động, không thể tiến hành chỉnh sửa gì đối với ROM

Hoạt động sau khi máy khởi động và nạp hệ điều hành.

Có thể thay đổi, khôi phục và loại bỏ dữ liệu bên trong.
Khả năng lưu trữ Là bộ nhớ bất biến, có thể lưu trữ dữ liệu khi đã tắt. Nó có khả năng lưu trữ ít hơn RAM, khoảng từ 4 MB đến 8MB

Là bộ nhớ khả biến, không thể lưu trữ thiết bị khi tắt máy hay mất điện.

Nó có thể lưu trữ nhiều data từ 1GB cho đến 256 GB. Có thể nâng cấp để cải thiện.
Khả năng ghi chép dữ liệu Dữ liệu được lập trình sẵn nên người dùng không thể thay đổi hay lập trình lại các dữ liệu bên trong nó. Ghi chép dữ liệu dễ dàng hơn. Người dùng có thể truy cập hoặc lập trình lại dữ liệu bên trong nó.
Tốc độ xử lý thông tin và truy cập dữ liệu Tương đối chậm Tốc độ nhanh

 

Như vậy qua bài viết HanoiMobile  đã chia sẻ đến bạn những thông tin quan trọng để bạn có thể trả lời câu hỏi “ROM là gì”. Mọi thắc mắc hay nhu cầu cần tư vấn thêm vui lòng liên hệ với HanoiMobile để được hỗ trợ.

Xem thêm các nội dung hữu ích khác mà Hanoimobile chia sẻ:

Xem thêm về thay kính lưng điện thoại iPhone được thực hiện tại HanoiMobile hiện nay: